طراحی راه‌حل‌های مبتنی بر بازی
جستجو
این کادر جستجو را ببندید.
جستجو
این کادر جستجو را ببندید.

کپتولوژی چیست و چرا برای گیمیفیکیشن مهم است؟

کپتولوژی چیست و چرا برای گیمیفیکیشن مهم است؟
کپتولوژی چیست و چرا برای گیمیفیکیشن مهم است؟

در سال 2003 دانشمند بزرگ بی جی فاگ با انتشار کتاب تکنولوژی اغواگر تحول بزرگی در علم را به وجود آورد. این کتاب برای اولین بار به این موضوع می‌پردازد که ما از کامپیوتر‌ها به‌عنوان یک ابزار برای تغییر رفتار و نگرش افراد می‌توانیم استفاده کنیم. وی اسم این کار را کپتولوژی گذاشت.

نگاهی به تاریخچه

در یونان باستان از لفظی به عنوان “رتوریک” استفاده می‌شد. رتوریک ترجمه ای مانند لفاظی در زبان فارسی دارد و به این معناست که شما اگر بخواهید یک سیاست‌مدار خوب شوید باید رتوریک داشته‌ باشید و مردم را هم‌راه خود کنید. سپس روش های دیگری به مرور زمان برای قانع کردن استفاده شد. اصول مشخصی که در بازاریابی وجود داشت و راه های قانع کردن جدیدی که روز‌به‌روز کشف می‌شدند جای بحث داشت اما فاگ یک کلمه جدید کشف کرد کپتولوژی!

کپتولوژی
کپتولوژی

کپتولوژی دقیقا به چه معناست؟

کپتولوژی مخفف است(computer as a persuasive technology) و با اضافه کردن حروف اول این عبارت به وجود آمده‌است.یعنی تمام چیزی که به ‌عنوان دیجیتال مارکتینگ و گیمیفیکیشن و.. امروز می‌شناسیم زیرمجموعه کپتولوژی است.

کپتولوژی و کاربردهای آن
کپتولوژی و کاربردهای آن

مگر کپتولوژی چه ویژگی خاصی دارد که مهم است؟

جواب خیلی ساده‌است! تعامل! در کپتولوژی ما برای اولین بار بحث تعامل با کاربر را داریم و تلاش می‌کنیم تا کاری کنیم که بر اساس تعاملی که با ما دارد و به زبان خود وی با وی صحبت کنیم! و این یک پیشرفت بزرگ برای بشریت در آن زمان محسوب می‌شده‌است.

برتری کپتولوژی بر انسان

اگر بخواهیم ارزش حقیقی این واژه را درک کنیم باید آن را با انسان مقایسه کنیم.یعنی چه تفاوتی بین اینکه یک انسان تلاش کند تا شما را قانع کند یک محصول را بخرید با حالتی که یک کامپیوتر بخواهد شما را قانع کند وجود دارد؟

  • کامپیوترها به نوعی ناشناس هستند و این  به کلی رابطه را عوض می‌کند.(شما راحت ترید مشکلات روانی حاد خود را از پشت کامپیوتر مطرح کنید  یا رودررو؟)
  • کامپیوترها مقیاس پذیرند.
  • حجم بالایی از داده‌ها راهندل می‌کنند.
  • به مکان‌هایی می‌روند که انسان‌‌ها نمی‌توانند.
  • کامپیوترها اطلاعات را به فرم های متفاوت تری منتقل می‌کنند.

کپتولوژی در چه حوزه هایی کاربرد دارد؟

جناب فاگ در سال 2002 هفت کاربرد کلی برای این واژه ترسیم می‌کند:

  1. کاهش دادن: در این روش ما یک کار را سعی می‌کنیم ساده تر کنیم و پیچیدگی‌های آن را کم کنیم.
  2. تونل زدن: کنترل کردن چیزی که کاربر تجربه می‌کند.در اینجا ما کاربر را ترغیب می‌کنیم که کاری که ما می‌خواهیم را انجام دهد.
  3. شخصی‌سازی: بر اساس نیاز‌ها و علایق یک کاربر خاص محیط را برای وی دل‌چسب کنیم
  4. پیشنهاد: یک کامپیوتر باید بتواند در یک زمان بهنیه یک پیشنهاد بهینه به کاربر بدهد.
  5. کنترل‌گری شخصی: برای مثال اپلیکیشن های سلامتی که وضعیت شما را دنبال می‌کنند در این قسمت قرار می‌گیرند.
  6. نظارت‌گری: کاری می‌کند که افراد بتوانند روی یک‌دیگر مراقبت و نظارت داشته باشند.
  7. شرطی‌سازی: برای مثال فاگ از یک دوچرخه صحبت می‌کند که به یک تلویزیون وصل است و با رکاب زدن شما تصویر تلویزیون واضح می‌شود.
کپتولوژی و کارکردها
کپتولوژی و کارکردها

گیمیفیکیشن و کپتولوژی

احتمالا تاکنون متوجه شده‌اید که چرا در سایت آقای گیمیفیکیشن باید راجع به کپتولوژی بخوانید. این واژه دقیقا کاربردهایی را نشانه گرفته است که در تمامی آن‌ها گیمیفیکیشن به‌راحتی وارد می‌شود. به راستی در کدام مورد از 7 مورد فاگ گیمیفیکیشن ورود نکرده است.

اما نکته جالبی که وجود دارد این است که فاگ یک مدل رفتاری دارد، در مدل رفتاری فاگ که البته در ابتدا یک معادله به این شکل نوشته بود(b=mat) و در سال 2020 این معادله را عوض کرد(b=map) ما چند درس گیمیفیکیشنی جالب توجه می گیریم.

درس‌های گیمیفیکیشن از مدل رفتاری فاگ

فاگ می‌گوید هر رفتاری که از ما سر می‌زند به دلیل 3 چیز است در وهله اول یک نشانه ما را برمی‌انگیزد سپس توانایی انجام کار چک می‌شود و در انتها انگیزه ای باید وجود داشته باشد.اگر هر 3 این موارد وجود داشته باشد یک رفتار شکل می‌گیرد.حتی در سال 2020 همین چندماه پیش کتاب جدیدش را که منتشر کرد صحبت اصلی وی این بود که همه به اشتباه برای تغییر رفتار سراغ انگیزه می‌روند وی می‌گوید همه مدلش را اشتباه فهمیده اند و به جای اینکه از راست به چپ بروند از چپ به راست می روند!

اما اگر چنین باشد آیا گیمیفیکیشن واقعا تاثیر اندکی دارد؟ به نظر من خیر! درس اصلی که از دوکتاب فاگ می‌توان گرفت این است که باید روی گیمیفای کردن “پرامپت” یا آن نشانه ای که کاربر را به انگیزه وا می‌دارد و البته تصور ساده بودن فعالیت خیلی بیشتر از پیش کار کنیم.

از بین بردن ترس از عنکبوت با کپتولوژی
از بین بردن ترس از عنکبوت با کپتولوژی(کسانی که از عنکبوت می‌ترسیند در دنیای مجازی با عنکبوت دوست می‌شوند و سپس در دنیای واقعی ترسشان از بین می‌رود)

هرچند فاگ به تمام قضیه رفتاری نگاه می‌کند و در کتاب‌های وی هیچ نشانی از دیدگاه‌های شناختی وجود ندارد شاید فاگ نتواند به پرسش های زیر جواب دهد:

  • چه می‌شود که بعضی از افراد ناگهان بدون هیچ دلیل خاصی شروع به یک تغییر عادت بزرگ می کنند؟
  • چه می‌شود که خیلی از افراد که سیگار را ترک کرده اند صرفا با عبور از کنار مغازه هایی که به‌صورت پنهانی سیگار دارند و خود فرد متوجه وجود سیگار نمی‌شود دوباره مصرف‌کننده می‌شوند؟
  • درماندگی آموخته‌شده چرا در اکثر موارد مهم‌تر از پرامپت عمل می‌کند؟
  • فاگ مثل واتسون و آزمایش معروف آلبرت کوچولو فکر می‌کند که تنها با شرطی سازی می‌توان از انسان ها موجودات بهتری ساخت. واتسون می‌گوید به من 12 کودک بدهید و من بهترین قاضی بهترین دانشمند و.. را به شما می‌دهم تنها با شرطی سازی و اگر بخواهید 12 تبهکار هولناک به شما تحویل می‌دهم! آیا در سال 2020 تصور اینکه تنها با شرطی سازی مثبت بتوان هر انسانی را عوض کرد خنده دار نیست؟
کامران حاتمی
کامران حاتمی
حدود 10 سالی است که در حوزه گیمیفیگیشن و طراحی رفتار به‌صورت تخصصی فعالیت می‌کنم و علاقه زیادی به ترویج این موضوعات در ایران دارم. آقای گیمیفیکیشن یک تیم است و من کامران حاتمی، مدیر این تیم پرانرژی و حرفه‌ای هستم. پیش‌زمینه تحصیلی مهندسی کامپیوتر (از علم و صنعت) و MBA (از امیرکبیر) دارم و در مسیر فعالیتم در حوزه گیمیفیکیشن، مطالعات گسترده‌ای در زمینه‌های نوروساینس، روان‌شناسی و علوم رفتاری داشتم. هم‌چنین کتاب‌های طراحی گیمیفیکیشن، گیمیفیکیشن در تدریس، هر آنچه باید درباره طراحی بازی‌های آموزشی اثربخش بدانید، ۱۴ روز تا شادی پایدار و اضطراب را ترجمه کرده‌ام. در حال حاضر در سوئد هستم.

16 پاسخ

  1. فاطمه رمضانی دانشجوی نرم افزار
    برنامه نویس بازی هستم
    بازی مافیا و جی تی ای رو خیلی دوست دارم
    ی ایده خوب برای گیمیفیکیشن در شهر هوشمند میخوام که فقط بازی داشته باشه و لوکیشن بیس هم نباشه چون لوکیشن بیس بودن همه رو یاد بازی نهنگ ابی میندازه.

    1. نهنگ آبی لوکیشن بیسد نبوده که:| یعنی بعیده که کسی بخاطر نهنگ ابی یاد لوکیشن بیفته! میتونی مثلا توی زمینه ویست منیجمنت از بازی مافیا استفاده کنی یعنی بیای یه عنوان تعریف کنی که مثلا میشه شهروند سبز حالا مثلا من میام به فاطمه میگم تو شهروند سبزی اگر این ماه مثلا از بقیه بتونی کمتر مصرف کنی و بقیه اگر بتونن حدس بزنن که تو داری کارای سبز میکنی باز اونا برنده میشن طبق بازی مافیا

      1. منظورم از بازی مافیا بازی ویدیویی مافیا یک و دو بود.
        من بازی برد گیم مافیا رو بازی نکردم.
        اصولا بازی های ویدیویی رو دوست دارم تا برد گیم.

  2. سلام
    من همونطور که میدونین تابلو درست میکنم و ترجیح میدم ست بفروشم…
    بازی ای که دوست دارم هم مومیاییه

    1. و اتاق فرار.. یا از این بازیا که معما رو حل میکنیم در باز میشه

  3. سلام من شهاب الدین تقوی هستم مدرس زبان انگلیسی جنرال و انگلیسی بازرگانی. دانش آموخته زبان و ادبیات انگلیسی که دارم MBA میخونم
    یه باشگاه بازی به زبان انگلیسی دارم که اونجا بازی های رومیزی رو به زبان انگلیسی انجام میدیم.
    از بین بازی های رومیزی بازی سیکرت هیتلر رو خیلی دوست دارم چون تعادل بین خیر و شرش خوبه بعلاوه حسابی میشه استراتژی های مختلف رو در هربازی بکار گرفت

      1. در حال حاضر بازاریابی فست فود ارگانیک اللخصوص طراحی بسته بندیش .

        1. خب خیلی راحته یه بازی بساز 5 تا بسته بندی متفاوت رو با توضیحاتش میزاری بعد به ملت میگی کدومشون بهشون میخوره مافیا باشه(یعنی طراحی بدتر باشه) یکی رو انتخاب میکنن حذف میشه بعد بین 4 تای بعدی این داستانو تکرار میکنی و…

  4. سلام صبح شما بخیر
    من در زمینه ساخت میزهای جلو مبلی و کنار مبلی و ناهار خوری فعالیت دارم با توجه به شرایط پیش امده سه مدل وسیله بازی قابل استفاده در منزل (فوتبال دستی-ایرهاکی و بیلیارد) که نسبت به نمونه های موجود در بازار امتیازاتی دارند( از جمله جمع شو بودن قیمت مناسب و …)طراحی و درحال ساخت هستم که قصد دارم از طریق پیج اینستا بفروش برسانم با توجه به اینکه جذب فالور اینستا زمانبر هست بدنبال طراحی گیفیکیشنی هستم که بصورت ویروسی تولیدات یاد شده در بالا رو بسرعت در فضای مجازی (خصوصا اینستا)معرفی کنه
    ممنون میشم در این رابطه کمک کنید

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

فهرست مطالب