طراحی راه‌حل‌های مبتنی بر بازی
جستجو
این کادر جستجو را ببندید.
جستجو
این کادر جستجو را ببندید.

دوپامین و گیمیفیکیشن؛ مبانی زیستی بازیوارسازی

دوپامین و گیمیفیکیشن مبانی زیستی بازیوارسازی
دوپامین و گیمیفیکیشن مبانی زیستی بازیوارسازی

آقای گیمیفیکیشن ادعا می‌‌کند شما با استفاده از ابزارهای گیمیفای شده با اشتیاق بیشتری به سراغ کارها می‌روید و احتمال اینکه کارها را نیمه‌تمام رها کنید نیز پایین می­‌آید. این ادعا چقدر علمی است؟ شاید این سوال برای شما پیش آمده باشد که بازی‌ها با چه قدرتی ما را ساعت‌ها درگیر نگه می­‌دارند؟ در این مطلب درباره کاری که المان­های بازی با مغز ما می‌کنند حرف می‌زنیم. توجه ویژه ای هم به دوپامین خواهیم داشت!

نوروترنسمیترها و دوپامین

در مغز ما مدارهای مختلفی وجود دارد که هر مدار مربوط به فعالیت خاصی است. مدارهای بینایی، مدارهای شنوایی، مدارهای ترس، مدارهای حافظه و غیره. این مدارها از تعداد زیادی سلول عصبی تشکیل شده‌­اند و باهم در ارتباط هستند. در این بین مواد شیمیایی به­ نام نوروترنسمیترها وجود دارند که ارتباط بین سلول های عصبی و در نتیجه انتقال پیام عصبی در این مدارها را ممکن می­‌سازند.

تاکنون بیش از دویست انتقال دهنده‌ی شیمیایی کشف شده و پیش بینی می­‌شود تعداد آن‌ها از این هم بیشتر باشند. هر انتقال دهنده ویژگی‌های منحصر به فردی دارد و در فعال‌سازی برخی مدارها فعال­‌تر عمل می­‌کند. ما در این مطلب تاثیر نوروترنسمیتر دوپامین را در مغز بررسی می­‌کنیم چرا که دوپامین اصلی ترین مولفه در ارتباط با بازی است. دوپامین در راه‌اندازی مدارهای لذت، عادت، انگیزش و یادگیری نقش فعالی دارد.

دوپامین و انتظار لذت

در طول روز افراد در انتخاب اینکه چه کاری را انجام دهند وچه کاری را انجام ندهند حق انتخاب دارند. یکی از عواملی که در این انتخاب تاثیرگذار است مقایسه ذهنی و پیش بینی احتمال کسب لذت در هر فعالیت است بنابراین عجیب نیست که ما نمی‌­خواهیم ازدیدن کلیپ­‌های سرگرم‌کننده در تلگرام دست بکشیم و به سراغ تکالیفمان برویم! این پیش بینی در مغز ما چطور انجام می‌شود؟ دقت کنید که پیش‌بینی لذت و احساس لذت در مغز به گونه متفاوتی ادراک می‌­شوند و آنچه که در مقوله بازی و گیمیفیکیشن مطرح است پیش‌بینی لذت است و نه خود لذت! به یک مثال ملموس دقت کنید.

رابطه دوپامین با انتظار
رابطه دوپامین با انتظار

یک مثال از دوپامین

وقتی بوی غذا درجایی پیچیده و شما گرسنه هستید برای رسیدن به منبع بو چه میزان درگیری،تلاش و کنجکاوی را تجربه می­‌کنید؟ در مقایسه با حالتی که درحال خوردن غذا هستید. تجربه لذت تجربه خوشایندی است اما آنچه درگیر کننده‌است چالشی است که شما برای رسیدن به این لذت تجربه می­‌کنید.

لذت نتیجه هجوم دوپامین به مغز است و دوپامین با انتظار وقوع پاداش ترشح می‌­شود. وقایع زندگی عادی و مورد انتظار باعث آزاد شدن دوپامین نمی­‌شوند. وقتی وقایع به صورتی تغییر می‌­کنند که ما متوجه علائمی می‌­شویم که می‌دانیم به زودی پاداشی دریافت خواهیم کرد دوپامین در مغز آزاد می­‌شود.

آزاد شدن دوپامین

تخلیه‌س دوپامین و انتظار پاداش در آینده، رفتار را نیرومند و هدایت می­‌کند. آزاد شدن دوپامین علاوه بر اینکه از پاداش قریب الوقوع خبر می­‌دهد به ما می­‌آموزد که کدام رویدادها در محیط پاداش­‌دهنده هستند. آزاد شدن دوپامین زیست شناسی پاداش،عادت و اشتیاق انسان را توضیح می­‌دهد. وقتی مغز در فضایی لذت را تجربه کرده‌است و احتمال وقوع دوباره آن را می‌دهد ما را به قرارگرفتن در آن فضا تشویق می‌­کند.

قدرت المان­‌های مختلف بازی در امیدوار نگه داشتن ما برای دریافت پاداش است. در گیمیفیکیشن شاید مهم‌­ترین نکته، ارائه‌س ریزپاداش‌­ها در زمان مناسب است تا مدارهای پیش‌بینی‌کننده‌س لذت در مغز فعال شوند و فرد را درگیر در فعالیت نگه دارند.

نکته‌س دیگری که در اینجا مطرح می‌­شود اینست که علامت‌­های قریب‌الوقوع بودن پاداش و همچنین خود پاداش برای افراد به شکل­های مختلفی معنا می‌­شود و در طراحی هر فضایی برای گیمیفای کردن رفتار باید شناخت درستی از مخاطبین خود داشته باشید و از المان‌­های مختلف متناسب با ذائقه مخاطبینتان استفاده کنید. مشخص است که طراحی پاداش در گیمیفیکیشن چقدر مهم است!

نکته‌ی بسیار مهم این است که دوپامین مهم‌ترین هورمون در طراحی گیمیفیکیشن است و در فریمورک اکتالیسیس رانه دستاورد  برای مثال کاملا مربوط به دوپامین است.

آقای گیمیفیکیشن برای اولین بار در ایران، دوره آموزشی بلندمدت و تخصصی گیمیفیکیشن برگزار می کند. نقشه راه گیمیفیکشین را از دست ندهید.

ارغوان سعیدان
ارغوان سعیدان
ارغوان سعیدان هستم دانشجوی ارشد روانشناسی. در حوزه آموزش و یادگیری فعالیت میکنم

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

فهرست مطالب